Abeltzaintzaren sektorearentzako laguntzak

Zerealen prezioen igoerak pentsuen eta beste elikagai batzuen prezioaren igoera eragin du. Produktuaren azken prezioek ere gora egin ezean, horrek ondorio kaltegarriak eragiten ditu abeltzaintzaren sektoreko ekoizpen gastuetan. Horregatik, Europako abeltzaintzako ustiategietan krisia sortu da. Krisiak eragin handiagoa izan du ekoizpen mota jakinetan, esate baterako, abeltzaintza intentsiboan eta haragitarako eta esnetarako behiak hazteko abeltzaintzan. Esnetarako behien ustiategi batzuei transformadoreen ordainketa etendurak kalteak eragin dizkie, esnea haiei entregatzen zietelako.

Sektoreko erakundeek emandako datuen eta egindako azterketen emaitzetatik ateratzen den ahobatezko ondorioa da abeltzaintzaren sektorea krisi larrian dagoela, abeltzaintza mota gehienei eragiten ari dela eta zerealen prezioen igoerak krisia larritzen duela edo krisiarekin zerikusia duela.  Krisi horren ondorioz, abeltzaintzako ustiategi ugari desagertu daitezke eta, ondorioz, lanpostuak galdu eta jarduera ekonomikoa murriztu. Egoera hori larriagotu egiten da landa eremuetan gehienbat, izan ere, leku horietan ekonomiaren aldetik bideragarriak diren jarduera alternatiboak eskasak dira.

Krisiaren eragina murrizteko, Nafarroako Gobernuak laguntza berri bat abiaraziko du (1) eta Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioari eskatuko dio abeltzaintzara baliabide ekonomiko gehiago bideratzeko (2), Europako araudiak ematen dituen aukeren barruan eta Europako funtsen bidez:

1. Maileguetan hobariak ematea. Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioak bi laguntza jarri ditu abian. Maiatzaren erdialdera BOEn azalduko dira eta Nafarroan modu espezifikoan aplikatuko dira, nekazaritzaren arloko eskumenei jarraiki:

Lehenengoa kapital zirkulatzailean likidezia lortzeko kredituak eskatu behar dituztenentzat da. Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioak kreditu hori lortzeko beharrezkoa den bermea eskaintzen du eta eskatutako kopuruaren % 1,5erainokoa izan daiteke. Estatuaren berme hori lortzen duten Nafarroako abeltzainei Nafarroako Gobernuak maileguaren interesaren 3 puntuko finantzazioa eskainiko die bi urtez. Hau da, abeltzain bati % 4ko intereseko kreditu bat emanez gero, lehen bi urteetan % 1eko interesa baino ez du ordainduko; gainerakoa Nafarroako Gobernuak hartuko du beregain. Diru-laguntza jaso dezaketen maileguen muga 40.000 euro izango da eta abeltzain profesionalek, nagusiki abeltzaintzan jarduten direnek eta krisiaren eragina bereziki jasan duten talde batzuek, esate baterako Nueva Rumasaren hartzekodunek, izango dute lehentasuna.

Bigarren laguntza ustiategietan hobekuntza planak burutzeko dagoeneko kredituak jaso dituzten abeltzainen kasuetarako da. Halako kasuetan, Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioak 2 urteko gabealdia finantzatuko du. Hau da, abeltzainek maileguaren ordainketa bere horretan utziko dute bi urtez, krisialdian aktibo gehiago eduki ahal izateko. Neurri hori ez da aplikatuko Nafarroan. Hobekuntza planetarako kredituak jaso dituzten abeltzain nafarrak estatuko gainerako erkidegoetakoen aukerekin alderatuta desberdintasun egoeran egon ez daitezen, Nafarroako Gobernuak baldintza berberak dituen laguntza bat eratu du, Foru Erkidegoaren funtsen bidez finantzatuko dena.

Nafarroako Gobernuak 300.000 euro emango ditu 2011 eta 2012an laguntza horietarako.

2. 68. eta 69. artikuluetan aipatutako laguntzen aldaketa. Europako Batzordearen 73/2009 zenbakiko Erregelamenduaren 68. eta 69. artikuluek, 2009. urtetik, estatu kideei baimena ematen die erabili ez diren NPBren funtsak sektorerik kalteberenen artean banatzeko.

Espainian, soberakin hori 144 milioi eurokoa da. Hasiera batean, belar laboreetara bideratu zen (70,6 milioi) eta gainerakoa abeltzaintza jardueretara (73,4 milioi). Abeltzaintzaren sektorearen egoera zaila dela eta, Nafarroak zera proposatu du: gaur egun abeltzaintzaren sektoreak ez direnetara bideratzen diren 30 milioi euroak abeltzaintzaren sektoreen artean banatzea.

Nafarroako NPB eta horren erreforma

Nekazaritza Politika Bateratuak (NPB) Europako nekazari eta abeltzainentzako laguntza ildo batzuk ezartzen ditu. Elikagaien segurtasun arloko arau zorrotzak eta merkatuaren liberalizazioa kontuan izanik, laguntzarik gabeko nekazaritza jarduera ez litzateke izango bideragarria Europan. Halaber, beharrezkoa da nekazaritza jarduera finkatua izatea, aberastasuna modu homogeneoagoan banatzeko aukera ematen duelako, landa ingurunea eta ingurumena babesteko funtsezkoa delako eta Europako gizartearen elikatzeko autosufizientzia areagotzen duelako. Nafarroan, 18.000 nekazari eta abeltzain inguruk jasotzen dituzte NPBren laguntzen onurak. Azken kanpainan, NPBk 120 milioi euro erabili ditu Nafarroako nekazaritzako laguntzetarako.

NPB sortu zenetik, hainbat erreforma egin ditu. Orain beste aldaketa bat prestatzen ari dira. Aldaketa horren bidez, NPBren oinarriak ezarriko dira 2014-2020 denboraldirako. Europako Batzordearen irizpideen arabera, oinarri horiek honako helburu hauek lortzera bideratu behar dira: ingurumena errespetatu behar dute eta bidezkoagoak eta eragingarriagoak izan behar dute. Testuinguru horretan, Nafarroako Gobernuak agiri bat egin du, Foru Erkidegoko nekazaritza erakundeekin, UAGN, EHNE eta UCAN elkarteekin kontsultatu ondoren. Agiri horretan adostutako irizpideak daude jasota, eta Nafarroako Gobernuak Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioari jakinaraziko dizkio. Nafarroak espero du Espainiak EBren aurrean defendatuko duen jarreran irizpide horiek gehituko dituela. Hauek dira irizpideak:

Nafarroa bat dator Ingurumen eta Landagune eta Itsas Ministerioarekin NPB berriaren inguruko alderdi nagusietan, esate baterako, NPB Europa osorako bakarra izatea, laguntza zuzenei eustea eta merkatuetan esku hartzea, eta laguntzak nekazarien eta abeltzainen sarrerak egonkortzeko izatea, landa garapenerako eta ingurumenerako jarduera estrategikoak mantentze aldera. Testuinguru orokor horretan, Nafarroaren ustez, etorkizuneko NPBk ondoren azaltzen diren helburuak betetzeko balio duen bitartekoa izan behar du:

1) Kalitatezko elikagaiak ekoiztea Europako merkatuak hornitzeko beste eta kanpoko elikagaiekiko mendekotasuna saihestea.

2) Laguntza zuzenak ekoizpen eraginkorra duten nekazari aktiboentzat izan behar dira. . Eskubide historikoen egungo sistemak laguntzen emakida burokratizatzen du (sinplikatzeko printzipioaren aurkakoa) eta nekazari gisa jarduten ez direnek jasotzea ahalbidetzen dute. Horrek nekazari berriak sortzea eragozten du eta ez ditu ez inbertsioak ez lehiakortasuna sustatzen.

3) Merkatuek berdintasunaren printzipioa jarraitu behar dute ekoizle guztien artean, baita hirugarren herrialdeetako produktuekiko elkarrekikotasunaren printzipioa ere, lehiakortasuna gal ez dadin. Nekazaritzako errentaren % 30 laguntzetatik lortzen da, baina % 70 nekazaritzako produktuak merkaturatzetik; hortaz, aurreko NPBen erreformek merkatuak kudeatzeko bitartekoak desegin izana oso kaltegarria izan da Europako nekazaritza jarduerarako. Prezioen gorabeherek jardueraren mantenuari kalte egiten diete eta, ondorioz, elikagaiekiko mendetasuna handitzen da. Nafarroaren iritzia zera da: NPBk merkatua kudeatzeko mekanismoak indartu behar ditu, malguagoak izan daitezen, merkatuaren errealitatera egokituak eta stock estrategikoak eratzea aurreikusten dutenak. Europako nekazarien eta hirugarren herrialdeen arteko lehiaren desabantaila elikagaien segurtasunaren baldintzak dira, izan ere, horrek kostu osagarriak ditu. Kostu horiek elikagaien inportazioari buruzko xedapenetan jaso behar dira, merkataritzaren nazioarteko hitzarmenei jarraiki.