Nafarroako bizitzeko era osasungarriak

Pérez Jarautak baloratu du egunero Nafarroan pertsona askok erabakitzen dutela bizitzeko era osasungarria egitea, eta azkeneko Espainiako Osasun Inkestak (2011-2012, 15 urtetik gorako biztanleak) "abiapuntu egokia" erakusten duela Nafarroan nagusi diren bizitzeko erari dagokionez, nahiz eta "hobetzeko tarte zabala dugun".

Hala, gogora ekarri du biztanleen % 67,7 ez dela sedentarioa, haien jarduera batzuetan gomendio osasungarrietara heldu ez arren: % 76,7k ez du erretzen; gomendioei jarraiki frutak eta barazki freskoak kontsumitzeko mailak % 61,3 eta % 62,2 dira, hurrenez hurren. % 48,8k ez du alkoholik edan azken bi asteetan. Ongizate emozionalari lotutako ataletan adierazle altuak daude ere: erabilgarri dagoen babes soziala hautematea (49,5 puntu, 11tik 55erako eskala batean) eta lanaren asebetetze-maila (5,1, 1etik 7rako eskala batean).

Gainera, inkestak erakutsi zuen gizonek ariketa gehiago egiten dutela, alkohol gehiago edaten dutela eta gehiago erretzen dutela. Emakumeek hobeto jaten dute eta garrantzitsua da partekatua ez den zaintza-lan gehiago garatzen duten ongizate emozionalari dagokionez.

Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuko zuzendari kudeatzaileak nafarrak animatu egin ditu bizitzeko era osasungarriak izan ditzaten osasunean irabazteko, eguneroko bizitzarako baliabide garrantzitsu bat baita.

Margarita Echauri Ozcoidik, Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuko osasuna sustatzeko atalburuak azpimarratu duenez, kanpainaren mezuak helduei begira prestatu badira ere (18-65 urte), adinekoentzat ere erabilgarria gerta daiteke; azken horiei beraien bizitzeko erari buruz gogoeta egin dezaten eskatzen zaie test txiki batzuk eginez, informazioko testuen eta gomendioen bidez, pertsona bakoitzak helburuen plan bat finka dezan bost alor hauetan: jarduera fisikoa, ongizate emozionala, tabako eta alkoholaren kontsumoa eta elikadura.

Gidan ageri diren gomendioen artean, astean gutxienez 150 minutuz ariketa egitea dago, eta haiei indar eta malgutasuneko ariketak gehitzen zaizkie astean bi aldiz; horrez gain, dietan elikagai fresko gehiago izatea, gutxienez bi fruta janez, barazkiak, entsaladak, egunero.

Azukrearen eta azukredun edarien kontsumoa murriztea proposatzen da ere, gatza eta koipeak gutxitzea, bai eta, erretzaileen kasuan, erretzeari uztea ere. Alkoholari dagokionez, kontsumituz gero, neurriz egitea gomendatzen da. Ongizate emozionalerako, eguneroko bizitzaren emozioak identifikatu eta erabiltzea gomendatzen da.

Lehen Mailako Arretako kudeatzaile Javier Diez Espinok adierazi duenez, kontua ez da bizitza eta eguneroko erabakiak medikalizatzea, "bakoitzari dagokion zerbait da". Hala, pertsona askok, adibidez, ariketa fisikoa edo erretzeari uztea bakarrik edo beraien senideen eta adiskideen laguntzarekin egiten dute. "Osasun-zentroek bizitzeko era osasungarriak bakarrik egin ezin dutenei lagundu egin behar die", baieztatu du.

Osasun-zentroetan laguntzeko baliabide eta tresna asko eskaintzen dira. Herritarrek informazio-kontsultak, liburuxkak, banakako edo taldekako hezkuntza-jarduerak eskura ditzakete askotariko gaietarako: erretzeari uztea, modu osasungarrian elikatzea, pisua mantentzea, ariketa egitea, diabetesa erabiltzea, estresa kontrolatzea, menopausiari aurre egitea, bizkarra zaintzea, besteak beste.

Diez Espinok azpimarratu du "funtsezko eginkizuna" betetzen ari direla erizaintzako profesionalek, bai eta komunitateko beste eragile batzuek bizitzeko era osasungarriak hartzeko orduan betetzen ari diren funtzioa ere: guraso-elkarteak, erretiratutakoen klubak, emakume-elkarteak, udalek kultur eta kiroletako eskaintzaren bidez…　

Osasun Departamentua legealdi honetan estrategia bikoitz bat lantzen ari da: gaixotasunean laguntza ematea eta osasunaren prebentzioa eta sustapena. Gida hau pertsonek beraien osasuna hobetzeko egin dezaketen horretan oinarritzen bada ere, bertan beste faktore pertsonal batzuek dute eragina (genetika, adina eta sexua), faktore sozialek (laguntza sozialeko sareak, esaterako) eta baldintza ekonomiko, kultural eta ingurumenekoek. Alde horretatik, Nafarroako Gobernuko beste departamentu batzuekin (Osasunaren Departamentu arteko Kontseilu berriaren bidez) eta beste Administrazio eta erakunde sozial batzuekin elkarlanean aritzen dira.