Zapia zen XIX. mendeko Nafarroako gizonezkoek burua estaltzeko gehien erabiltzen zuten jantzia. Oinetakoei dagokienez, abarketak nagusitzen ziren, eta pana zen praketarako nagusiki aukeratzen den ehuna.

Horrela jasotzen da foru Gobernuak argitaratzen duen Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra aldizkariko azken alean argitaratutako gari honen jantziari buruzko azterlanean. Kasu honetan, aldizkariko 90. alean, hainbat gairi buruzko 15. artikulu jasotzen dira.

Nafarroako jantziei buruzko lanaren egileak hauek dira: Uxue García Orbaiceta, Zuzenbidean lizentziatutakoa eta Komunikazioan eta Modan masterra duena; Ángel García Sanz, Nafarroako Unibertsitateko Historia Garaikideko katedraduna, eta Serafín García Sanz, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako katedraduna. Hor, I. Karlistaldiaren ondoren (1840-1845) Nafarroako gizonezkoek erabiltzen zituzten jantziak aztertzen dira, milaka banakoen eskaera judizialen bidez, Erdiko Eremukoak gehienbat, delitu politiko edo arruntak leporatutakoak. Aipatutako egunetan, izena, adina eta ezaugarri fisikoez gain, jantziak deskribatzen ziren.

Datu hauen arabera, banako gehienak ezkongabeak ziren (datua ezagutzen den kasuen % 80,3) eta 22 eta 32 urte artekoak ziren. Lanbidea kasuen laurden batean bakarrik egiaztatuta dago, eta horien artean ohikoena nekazariarena zen.

Pertsona hauen jantziari buruzko informazio handia dago. Horri esker jakin dezakegu, esaterako, horien % 55,8k burua zapi edo zorongo (Aragoiko zapia) batekin estaltzen zutela. Bestalde, txapela gutxiagotan erabiltzen zen (% 17,7), hala ere, iparraldean gutxiago erabiltzen zen. Bestalde, kapela oso gutxitan erabiltzen zen (% 4,5).

Berokiak gutxi erabiltzen ziren, agian deskribapen asko udaberrian eta udazkenean egin zirelako. Hala ere, eramaten zutenen artean, nabarmendu behar da ongarinaren erabilera zabaldua (zapizko berokia), hiru pertsonetatik bik eramaten zutena. Jaka hedatuago zegoen (% 80,8k eramaten zuten), nagusiki zapizkoa zelako (% 60). Neurri txikiagoan, % 25ek, banakoek txalekoa ere erabiltzen zuten, eta ehuneko txikiagoan (% 20) paxa agertzen da, ia kasu guztietan gorria zena.

Prakari dagokionez, gehien erabiltzen zen materiala pana zen (% 61,5), haren atzetik mahoizkoa (% 19) eta oihalezkoa (% 16,4). Gehien erabiltzen ziren koloreak urdina, berdea eta beltza ziren.

Azkenik, oinetakoak errekisitorien erdian agertzen dira. Abarketak nagusi dira (% 74,9) eta brodekinak % 13,4 bakarrik ziren, zapatak % 5,9, botak edo botinak % 3,4 eta abarkak % 2,3.