Castellano | Euskara | Français | English
Erlijiositate herrikoia
Ezagutzera eman
Erlijioa eta superstizioa, jaiera eta magia jarduerak nahasten dira jendearen ohiko bizimoduan. Erlijioa da bizitzaren ardatza. Berak arautzen du, berak ematen dio zentzu traszendentala.
Azkonar atzaparra
Azkonar atzaparra
Inbentario zenbakia: 7003
Gaia: azkonar atzaparra, zilarrezko zorroan ezarria.
Neurriak cm.: 10x3,5
Nondik ekarria: Garesko Santesteban etxea (Nafarroa).
Noizkoa: Ohiko kutuna XV. mendetik XIX. mendearen bukaera arte.
Erabilera: Begizkotik babesteko objektua.
Iruzkina:
Ulertzen ez dituen zenbait gaitzetatik libratuko duela uste du kutuna daramanak. Aspaldi-aspalditik (hilarriak eta bestiarioak) begizkoa uxatzeko dela uste den materia inertezko materialek, formek edo ezaugarriek osatzen dute kutuna.
Haurrek eta emakumeek erabili zuten maiz azkonar atzaparra begizkoaren kontra. Izanez ere, jendearen ustez horiek zuten sorginduak izateko arrisku handiena.
Ukuilu eta eskortetako ateetan ere paratzen zen, etxeko aziendari kalterik sar ez zekion, bizitzeko behar beharrezkoa baitzuten azienda.
XX. mendeko aurrerapen zientifiko, sanitario eta sozialek kanporatu zituzten sineskeria horiek pixkana-pixkana, oso hedatuak egon zirenak aurreko mendeetako klase gidarietan ere, Berpizkundeko eta Barrokoko errege-erreginen etxeetako erretratuetan ageri diren kutun eta talisman ugarien arabera.
Hilarria
Goñiko hilarria
Inbentario zenbakia: 356
Gaia: hareharria.
Neurriak cm.: 75x35x13
Nondik ekarria: Errotabidea parajea, Goñi (Nafarroa).
Noizkoa: XI-XII. mendeetakoa
Erabilera: hilobi baten burualdean paratzeko zutikako seinalea.
Iruzkina:
Aita T. Burguik aurkitu zuen hilarri hau, 1774an. Nafarroako Monumentuen Batzordeak bildutako funtsetako pieza bat zen (atzera begirako arteari buruzkoa). 1954an Nafarroako Museora eraman zuten. Museo Etnologikoan, gero batean, 100 bat hilarri erakutsiko dira, denak Nafarroakoak eta Erdi Arokoak, nahiz eta 1.200 baino gehiago dauden Nafarroa guztian, toki batzuetan besteetan baino gehiago. Izanez ere, erdiak Zangozako merindadean daude, Nafarroako ekialdean. Goñiko hau nabarmentzekoa da, atzeko aldean giza irudiak ageri baitira (gutxitan gertatzen da hori). Kasu honetan, gainera, eszena ezaguna da. Historiografia klasikoak identifikatu du eszena hori Teodosio Goñikoaren bi semeek aita hil zutenekoarekin. Bi pertsonaia armatu ikusten dira erasoan, alde banatan, eta horien erdian, beste bat. Interpretazio hori badirudi baieztatua dagoela hilarria aurkitu zen tokiagatik. Izan ere, elezaharrak dioenez, bertan agertu zitzaion deabrua Goñiko zaldunari musulmanen aurkako kanpainatik itzulitakoan.
