Elizari dagokionez, gaur egun San Martini eskainita dago. Ibarrean beste eliza batzuk ere santu horri eskainita daude. 1780tik parrokia-artxiboa du.

Gergetiaingo San Martin ermita landa-inguruko erromatar estiloko tenplua da, nabe bakarra du, hiru tarte desberdinetan banatua, gehi abside erdi-zirkularra. Hormak harlanduzkoak dira. Kanoi-gangei parpain-arku bikoitzek eusten diete, eta oinarrian atxikitako zutabe erdiko pilastrak dituzte. Nabearen bigarren tartean, hegoaldeko paretan, erdi-puntuko arkua duen portada kokatzen da, eta absideko leiho txaranbelduarekin batera, barrualdean argia sartzeko puntu bakarrak dira. Nabearen oinetan zurezko koru sinple bat dago, eta ziurrenik XVI. mendean gehitu zuten. Oin laukizuzeneko sakristia bat burualdeari atxikita dago epistolaren aldetik, hori ere XVI. mendekoa.

Horma pikoan bao bakarreko kanpai-horma sinplea altxatzen da, erdi-puntuko arkuarekin, kanpaia barruan hartzeko. Kapitelek eta harroinek tematika begetaleko diseinuak, sinboloak eta giza irudiak eskematizatzen dituzte, portadako ornamentu-errepertorioaren antza dutela. Ermitaren barrualde osoa margotuta egon zen. XX. mendearen lehen erdian harrizko horma guztiak zulatu ziren harriaren antzeko kolorea zuen mortairuarekin junteatzeko, eta piezakatze guztiak lerro zuriekin nabarmendu ziren.

Ermitako zoruan zurezko taulak daude, zutabe batzuei iltzatuta. Horiek zorua igo egiten dute, aire-ganbera bat sortuz.

XX. mendearen erdialdean, Gergetiain biztanlerik gabe geratzean, ermita bertan behera utzita geratu zen, eta gaur egunera itxura horrekin iritsi da.

Hona hemen proiektuan aurreikusitako jardunak:

- Ermitatik hurbil dauden landareak garbitzeko lanak eta erantsitako etxearen aurria desmuntatzeko lanak. Azterketa geoteknikoa lurzoruaren ezaugarriak ezagutzeko.
- Apeo eta aldamiatze orokorra segurtasunez lan egiteko eta sendotze-lanetan balizko eraisketak saihesteko. Burualdea, ingururik hondatuena, modu uniformean apeatuko da.
- Burualdeko hormak azpiberritzea. Azterketa geoteknikoaren arabera, beharrezkoa balitz, burualdeko hormen zimenduak azpiberrituko dira eta mendebaldeko eta iparraldeko hormen oinarrietan dagoen lurzoruaren zati bat lur trinkoarekin jasoko da.
- Hormak, arkuak eta gangak hainbat jardun eginda sendotuko dira, sendotu beharreko ingurua kontuan hartuta: absideko gangaren geometria zuzenduko da apurka-apurka altxatuta, katuen bidez, arkuetan eta gangan ziriak sartuta, gangako zati itsutuak eta burualdeko leihoa desmuntatu eta berreraikitzea, karesnearen injekzioak hormak eta arrakalak betetzeko, juntura-berdintze orokorrak eginda…
- Teilatua eraikitzea. Proiektuan egiturarako konponbide logikoa proposatzen da, zertxen, petralen eta zur-aldaketen bidez osatua. Egitura berriaren diseinua eta kalkulua lanak gauzatzen diren bitartean egokituko dira, teilatua demuntatu ondoren.